Dyrektywa work-life balance, czy raczej nowe przepisy odnośnie jej wdrożenia miały obowiązywać już od 2 sierpnia 2022 roku. Wszystko wskazuje na to, że zmiany wejdą w życie w kwietniu tego roku.
W Senacie procedowany jest właśnie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. To transpozycja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (UE). Dyrektywa z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, powszechnie zwana dyrektywą work-life balance.
Zobacz jakie zmiany dla rodziców i pracodawców niesie wdrożenie tej dyrektywy w Polsce.
W zakresie urlopu rodzicielskiego:
– wprowadzeniu dla pracownic i pracowników indywidualnego prawa do urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar tego urlopu dla obojga rodziców będzie wynosił do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) albo do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego); łączny wymiar urlopu dla obojga rodziców dzieci ciężko chorych (program „Za życiem”) będzie o 24 tygodnie dłuższy, tj. będzie wynosił do 65 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) albo do 67 tygodni (w przypadku urodzenia bliźniaków);
– uniezależnieniu prawa do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu;
– wprowadzeniu w ramach urlopu rodzicielskiego nieprzenoszalnej części tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców;
– ustaleniu wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego na poziomie 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jednakże w razie złożenia przez pracownicę wniosku o uśrednienie zasiłku zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Jednakże w każdym przypadku pracownikowi – ojcu dziecka za okres nieprzenoszalnej 9-tygodniowej części urlopu będzie przysługiwał zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku).
Wprowadzenie urlopu opiekuńczego
Wprowadza się urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym – w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek) lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, bez zachowania prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu.
Wprowadzenie zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej
Takie zwolnienie będzie przysługiwać w przypadku pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Wymiar: 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do połowy wynagrodzenia.
Umożliwienie szerszego stosowania elastycznej organizacji pracy
Wprowadzona zmiana ma na celu zwiększenie uprawnień polegających na dostosowywaniu przez pracownika jego organizacji pracy do indywidualnych potrzeb, poprzez:
a) telepracę, (ma być zastąpiona przez pracę zdalną – przepisy w trakcie tworzenia)
b) elastyczne rozkłady czasu pracy. Ruchomy czas pracy, indywidualny rozkład czasu pracy, weekendowy system czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy i przerywany czas pracy),
c) pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Możliwość szerszego skorzystania z elastycznej organizacji pracy będzie przysługiwała:
- rodzicom opiekującym się dzieckiem do 8 lat
- opiekunom, tj. pracownikom zapewniającym opiekę lub wsparcie krewnemu lub osobie zamieszkującej z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych). Odrzucenie wniosku o elastyczną organizację pracy będzie wymagało przedstawienia przez pracodawcę pisemnego uzasadnienia.
Skrócenie okresu, w którym będzie możliwe skorzystanie przez pracownika – ojca wychowującego dziecko z urlopu ojcowskiego
Okres ten zostanie skrócony do 12. miesięcy od dnia urodzenia dziecka (dyrektywa wiąże bowiem to prawo z narodzinami dziecka). Analogicznemu skróceniu ulegnie okres na skorzystanie z urlopu ojcowskiego przez pracownika, który przysposobił dziecko w ustawowo określonym wieku.
Co z rodzicami, którzy są już w trakcie urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego?
Aby objęły ich nowe regulacje odnośnie zwiększenia wymiaru zasiłku macierzyńskiego. Muszą złożyć ponowny wniosek w celu ustalenia nowej wysokości wymiaru zasiłku w ciągu 14 dni od wejścia w życie nowej ustawy. Jeśli tego nie zrobią obowiązywać ich będą stare przepisy.
Co z ojcami, którzy nie skorzystali jeszcze z urlopu ojcowskiego na swoje nowonarodzone dziecko? Czy zostanie im skrócony okres, do którego mogą skorzystać z urlopu?
Jeśli do dnia wejścia w życie ustawy ich dziecko nie skończyło 2 lat mają wciąż prawo do urlopu ojcowskiego na starych zasadach.
Co z rodzicami, którzy do dnia wejścia w życie nowej ustawy złożyli wniosek o urlop rodzicielski, ale jeszcze nie rozpoczęli korzystania z niego? Jakie zasady ich obowiązują?
Pracodawca powinien zwrócić im wniosek, w celu ponownego złożenia (rodzice maja na to 7 dni) – wówczas rodziców obejmą nowe zasady. Jeśli rodzice nie złożą nowego wniosku będą korzystać z urlopu na starych zasadach.
Dyrektywa work-life balance w Polsce to szansa na budowanie równości rodzicielskiej w naszym kraju. Ojcowie na urlopach rodzicielskich to bardziej równomierne i sprawiedliwe rozłożenie obowiązków opiekuńczych nad dzieckiem. Przekłada się to na wyższą aktywność zawodową kobiet i ich lepszą pozycję na rynku pracy. Mężczyźni za to mają szansę na bycie zaangażowanymi ojcami i zbudowanie trwałej więzi z dzieckiem. Zarówno dla kobiet i mężczyzn podział urlopu rodzicielskiego to lepszy work-life balance.